Tvillingstudiar kan gi informasjon om kor stor del av kreftrisikoen som er arveleg, og kor stor del som skuldast miljøfaktorar.

I ein stor studie har forskarar frå Norden og USA henta data frå dei store nordiske tvillingregistra i Norge, Sverige, Danmark og Finland. Tvillingane er følgt i gjennomsnittleg 32 år. Studien er no publisert i tidsskriftet Journal of the American  Medical Association (JAMA).

Resultata viser at tvillingar har generelt same kreftrisiko som befolkninga generelt. Forskarane har rekna ut såkalla kumulert risiko og funne at denne er om lag 32 prosent dersom ein lever til ein er 100 år og om lag 25 prosent før 80 års alder.

Arveleg faktor kjem til syne

I ei undergruppe tvillingar er derimot kreftrisikoen større enn i den generelle befolkninga. Det gjeld tvillingar som har ein tvillingbror eller – søster som har hatt kreft. Samanlikna med den generelle befolkninga er risikoen i slike tilfelle 14 prosentpoeng høgare for einegga tvillingsøsken og 5 prosentpoeng høgare for toegga tvillingsøsken av same kjønn.

Den auka risikoen kan vere knytt både til arvelege faktorar og til felles miljøfaktorar. At risikoen er høgast for einegga tvillingar med eit kreftramma tvillingbror eller – søster, tyder på at  arvelege faktorar spelar ein viktig rolle.

Den auka risikoen som gjeld for toegga tvillingar, vil vere den om lag same som for «vanlege» søsken dersom dei veks opp under like forhold.

Får ofte ikkje same krefttype

I meir enn to av tre tilfelle fekk den andre tvillingen ein annan krefttype enn den første kreftramma tvillingen i paret. Det tyder på at enkelte familiar har ein større risiko for å utvikle kreft generelt. Den arvelege faktoren kan vere knytt til det å få kreft, eller til ein risikofaktor for kreft, for eksempel arveleg auka risiko for overvekt eller nikotinavhengigheit.

• Når det gjaldt bestemte krefttypar, fann forskarane at genetiske forskjellar mellom menneske har betydning for å forklare kvifor nokre utviklar visse kreftformer, inkludert prostata- bryst-, føflekkreft og andre typar hudkreft, eggstokk-, nyre- og livmorkreft.

– Studien viser at genetiske risikofaktorar er viktige årsaker til at nokre menneske får kreft, men på den andre sida viser studien at genetiske faktorar ikkje aleine kan forklare kvifor nokre får kreft og andre ikkje, seier forskar Jennifer Harris, Folkehelseinstituttet. Harris har leia den norske delen av denne studien. 

Om studien

Ei stor internasjonalt forskargruppe står bak studien. I gruppa inngår blant anna  forskarar frå Folkehelseinstituttet i Norge, andre nordiske institutt og universitet og Harvard-universitetet i USA.

Data er henta frå over 80 000 einegga og 123 000 toegga tvillingar, av desse var om lag 24 000 norske. Alle har sagt ja til å vere med i eit av dei nordiske tvillingundersøkingane eller tvillingsregistra. Berre tvillingpar av same kjønn er med, toegga tvillingpar der ein er gut og den andre jente, er altså ikkje med i denne studien.

Tvillingpara er følgt fram til 2008 – 2010, i gjennomsnittleg 32 år.

I løpet av oppfølgingstida fekk om lag 24 000 personar kreft, av desse gjaldt om lag 6600 tvillingar i par der begge var ramma.

Referanse

Mucci, LA med fleire. Nordic Twin Study of Cancer (NorTwinCan) Collaboration. Familial Risk and Heritability of Cancer Among Twins in Nordic Countries. JAMA. 2016 Jan 5;315(1): 68-76. doi: 10.1001/jama.2015.17703.